Προσεγγίσεις στον μονισμό του Νεοπλατωνικού Πρόκλου – Χρήστος Αθ. Τερέζης
Οι ΦΡΥΚΤΩΡΙΕΣ σας υπενθυμίζουν
«Προσεγγίσεις στον μονισμό του Νεοπλατωνικού Πρόκλου».
Έρευνα - Κείμενα – Παρουσίαση
Χρήστος Αθ. Τερέζης
Καθηγητής Φιλοσοφίας του Πανεπιστημίου Πατρών.
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΟΜΙΛΙΑΣ
Μελετώντας τα σχόλια του Πρόκλου στον πλατωνικό διάλογο "Τίμαιος" και
παρακολουθώντας το εγχείρημά του, δια της σύνθεσης της φιλοσοφίας με την
θεολογία, να αναβιώσει την προγενέστερη ελληνική πνευματική παράδοση, ένα
πλήθος οντολογικών –μεταφυσικών και κοσμολογικών– ζητημάτων έρχονται στο
προσκήνιο.Στην παρούσα ανακοίνωση, θα εστιάσουμε στον τρόπο διά του οποίου ο
νεοπλατωνικός φιλόσοφος προσεγγίζει το πλατωνικό εδάφιο 30a.3-6, επιχειρώντας
να δείξει ότι ο Πλάτων είναι μονιστής και όχι δυϊστής.Στον σχετικό υπομνηματισμό, έχοντας ως βασικό στόχο να εξηγήσει τον τρόπο
παρέμβασης του θείου Δημιουργού στην ύλη, ασχολείται εκτενώς με το ερευνητικό
ερώτημα περί της παραγωγής των σωματικών υποστάσεων, δίδοντας έμφαση στο ότι η
ακόσμητη ύλη προϋπάρχει των συγκεκριμένων ευτάκτων μορφοποιήσεών της και στο
ότι στις κοσμολογικές διεργασίες μετέχει ως διαμορφωτικός και κανονιστικός των
κινήσεων του φυσικού σύμπαντος παράγων το σύνολο της μεταφυσικής ιεραρχίας, με
την κάθε τάξη να παρέχει συγκεκριμένες ποιότητες.
Σε αυτό το πλαίσιο, η σχέση Νου-Είδους-Ψυχής-Φύσεως, καθώς
και ο τρόπος σύνδεσής τους τόσο με τον Δημιουργόν όσο και με τα προκύπτοντα
αποτελέσματα προσεγγίζονται με ιδιαίτερα διυλισμένο τρόπο.Εκτός βεβαίως από το οντολογικό ζήτημα περί της δυνατότητας της βαθμιαίας
εμφάνισης του φυσικού κόσμου, αναδεικνύεται και το γνωσιολογικό, το σχετικό με
το αν η ανθρώπινη συνείδηση διαχωρίζει τον κατασκευαστή από το αποτέλεσμα.
Εμπλέκοντας το ζεύγος «ταυτόν-έτερον» στην συζήτηση περί της παραγωγής της
ουσίας από τον Δημιουργόν, της χορηγούμενης στις επόμενες μεταφυσικές βαθμίδες,
ο Πρόκλος εξετάζει και τις έννοιες του «πέρατος» και του «απείρου» ως
παραγωγικών δυνάμεων οι οποίες συνεπικουρούν συστατικώς στην ανάδυση του
φυσικού κόσμου και των επιμέρους σωμάτων.
Κατά την εκτύλιξη των συλλογισμών, θα αναδειχθεί, καταρχάς, μία διαδικασία παραγωγής στην οποία μετέχουν κατά διαδοχική ακολουθία ένα πλήθος νοητών και νοερών αιτίων με προθετικά χαρακτηριστικά.
Εκ δευτέρου, ιδιαιτέρως ενδιαφέρον είναι το ότι οι λόγοι των σωματικών υποστάσεων προϋπάρχουν και μεταβιβάζονται από την μία μεταφυσική πραγματικότητα στην επόμενη, έως και την Φύσιν, παράμετρος η οποία δηλώνει ρητώς έναν πλουραλισμό θείων αιτιών, με την εν λόγω αιτιότητα να εκκινεί από το αυθυπόστατον Εν-Αγαθόν.
Συνεπώς, θα αναδείξουμε ότι τα παραγωγικά αίτια που μετέχουν στην μεταφυσική ιεραρχία διακοσμούν σταδιακά με ποιότητες την άτακτη ύλη, αλλά ότι η αρχική μορφοποίηση και, κατά λογική ακολουθία, το σύνολο του υπαρκτού, υπάγονται στην ανώτατη Αρχή.
Και αυτή ακριβώς η καθολικότητα υπογραμμίζει τον οντολογικό και παραγωγικό μονισμό που υιοθετεί ο Πρόκλος.
Σημειωτέον ότι ο τρόπος παρουσίασης της σχετικής επιχειρηματολογίας αναδεικνύει τον νεοπλατωνικό διανοητή ως τον κατεξοχήν συστηματικό επιστήμονα.
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Σύντομο Βιογραφικό
ο δρ. Χρήστος Αθαν. Τερέζης είναι πρ. Καθηγητής Αρχαίας Ελληνικής και Βυζαντινής Φιλοσοφίας στο Τμήμα Φιλοσοφίας του Πανεπιστημίου Πατρών και πρ. Κοσμήτωρ της Σχολής Ανθρωπιστικών και Κοινωνικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Πατρών για δύο θητείες κατόπιν εκλογής.
Έχει βραβευτεί από την Ακαδημία Αθηνών το 1990 για την μελέτη του με τίτλο Σχέσεις Πρόκλου και Διονυσίου Αρεοπαγίτη και το 2001 για την μελέτη του με τίτλο Στοιχεία Επιστήμης του Δικαίου στους Νόμους του Πλάτωνα. Έχει, επίσης, τιμηθεί το 2008 με το βραβείο Εμμ.
Ανδρεάδη τού εκ Πριήνης της Ιωνίας (υπό την επιστημονική αιγίδα του Πανεπιστημίου Αθηνών) για την εργασία του με τίτλο Η έννοια της αιτιότητας στον Αριστοτέλη.
Έχει διατελέσει συνεργάτης της UNESCO σε δύο ερευνητικά προγράμματα, έχει συμμετάσχει στην διοργάνωση συνεδρίων ως μέλος των οργανωτικών επιτροπών και έχει παρουσιάσει στην επιστημονική κοινότητα πλείστες φορές τα πορίσματα των πρωτότυπων ερευνών του με δημόσιες ανακοινώσεις.
Έχει συγγράψει περισσότερες από είκοσι μονογραφίες, φιλοσοφικού και θεολογικού ενδιαφέροντος, οι οποίες έχουν εκδοθεί από ελληνικούς και διεθνείς εκδοτικούς οίκους.
Έχει δημοσιεύσει άνω των διακοσίων πενήντα πρωτότυπων επιστημονικών άρθρων σε ελληνικά και σε διεθνή περιοδικά και σε συλλογικούς τόμους με κριτές, με θέματα τα οποία αντλούνται από την Αρχαία Ελληνική Φιλοσοφία (Ηράκλειτος, Πλάτων, Αριστοτέλης, Στωϊκοί, Πλωτίνος, Πρόκλος, Δαμάσκιος κ.α.), την Βυζαντινή Φιλοσοφία (Μέγας Βασίλειος, Γρηγόριος Νύσσης, Διονύσιος Αρεοπαγίτης, Λεόντιος ο Βυζάντιος, Μάξιμος ο Ομολογητής, Αρέθας Καισαρείας, Νικόλαος Μεθώνης, Γεώργιος Παχυμέρης, Γρηγόριος Παλαμάς κ.α.), αλλά και την Νεοελληνική, την Νεότερη και την Σύγχρονη Φιλοσοφία (Βικέντιος Δαμοδός, Νικόλαος Μπερντιάεφ, κ.α.).
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Για οποιαδήποτε πληροφορία ή καταγγελία, παρακαλούμε, ενημερώστε μας στην κεντρική ιστοσελίδα: https://www.fryktories.net